شمال نیوز : با گذشت بیش از 35 سال از ساخت عجایت سدسازی در جهان به نام سد لار که کارشناسان رتبه نخست فرار آب در دنیا را به نامش یاد می کنند چرا مسئولان با طرح شکایت علیه کارشناسان خارجی سد لار که اقدام به مکان یابی نامناسب و تحمیل هزینه های جانبی آن شده است نمی کنند ؟
وزارت نیرو رقم هزینه کرد جهت جلوگیری از فرار آب از این سد مازندران را اعلام نماید تا همگان بدانند که اتکا به خارجی ها در ساخت سد لار چه خسارتی به بار آورد و با این هزینه چندین سد می شد به بهره برداری برسانند که هنوز بعد از گذشت سالیان زیاد توانایی مهار آب را هم نداشته ایم...
متولیان استان مازندران همانگونه که از انتقال آب شور دریای مازندران به سمنان محکم و استوار ایستادگی کردند همانگونه برای احقاق حقوق همشهریان مرکز دفاع کنند زیرا آمل قلب تپنده مازندران است و این حق آبه مردمان شهرهای آمل،بابل،بابلسر،فریدونکنار،محمودآباد و نور است و بس.
سد لار از نوع خاکی همگن با ارتفاع 107 متر از پی و 105 متر از کف رودخانه دارای حجم مخزن 960 میلیون متر مکعب و طول تاج سد 1150 متر و عرض تاج 13 متر که در فاصله 9کیلومتری روستای لار و12 کیلومتری پلور و 15 کلیومتری شهر رینه لاریجان و در 95 کیلومتری شهرستان آمل در استان مازندران قرار دارد.
کارهای تحقیقاتی و اکتشافی سد در سال 1330 شمسی آغاز گردیده در نخستین مطالعات (دهه 1340)، گروه کارشناسان "FAO" ساخت سدی را در محل گزل‌دره، واقع بر شاخه اصلی رودخانه لار (بالا دست محور کنونی سد) پیشنهاد نمودند. لیکن در دنباله مطالعات، مهندسان مشاور الکساندر گیب از کشور انگلستان، محور سد را در محل کنونی پیشنهاد نمودند تا از بیشینه توانایی آب حوضه بهره‌گیری شود. این جایگاه، افزون بر شاخه اصلی لار، دو شاخه فرعی دیگر سفیدآب و دلیچای را نیز در بر می‌گیرد. گزارش پایانی طراحی در سال 1351 ارائه گردید. عملیات ساختمانی سد با انتخاب مشارکت سه شرکت پیمانکاری از کشور ایتالیا بنام ایمپرجیلو در سال 1353 آغاز گردید. با تکمیل شدن بخش اعظم خاکریز بدنه سد، آبگیری دریاچه در تاریخ 14 اردیبهشت سال 1359 آغاز گردید. ظهور یک فروچاله و ترک در گالری‌های سمت چپ از مهمترین پدیده‌ها بوده است و اجرای سد در سال 1361 به پایان رسیده است.
ابتدا این سد بر اساس اهداف تامین آب کشاورزی و آب شرب مردم شهرستان آمل و شهرهای همجوار شروع به احداث شد اما پس از بهره برداری این سد با اعمال نفوذ و القاع حساسیت های کاذب و در پس آن ضعف مدیریتی مسئولین وقت استان مازندران و شهرستان تأمین آب شرب شهرستان آمل و شهرهای همجوار در استان مازندران ملغی شده و حق آبه مردم استان مازندران را جهت تأمین نیاز آب شرب مردم استان تهران با انتقال آب سد لار آمل به نیروگاه کلان جهت تولید برق و کمک به شبکه سراسری استان تهران و سپس انتقال آب به سد لتیان صورت پذیرفت و بخش اندکی از آب لار به بخش کشاورزی اختصاص یافت.
این تمام ماجراهای پیرامون این سد نبود پس از بهره برداری مدیریت این سد در استان مازندران با وجود ضعف مدیریتی مسئولان وقت به استان تهران واگذارمی گردد در سال 61 به واسطه کارشناسان تهرانی مستقر در سد عنوان می شود که از همان ابتدای آبگیری نیز این سد یک سوم آب موجود خود را حفظ و دو سوم دیگر از کف و دیواره سد در عمق 200 متری به دلیل آهکی بودن جنس خاک از دست میدهد .
برآورد بلند مدت (25 ساله) کارشناسان نشان می دهد که حداقل فرار آب از مخزن سد لار 3 مترمکعب در ثانیه و حداکثر آن حدود 13 مترمکعب در ثانیه است. متوسط فرار آب این سد در طول سال حدود 7 مترمکعب در ثانیه برآورد می شود. از این رو، به طور متوسط در یک 24 ساعت، حدود 605 هزار مترمکعب آب از مخزن سد لار به پایین دست نشت می کند. این رقم در طول یکسال حجم 220 میلیون مترمکعب آب شیرین را شامل می شود که رقم بسیار بزرگی است.
اما این گفته و ادعاها چه اندازه صحت دارد معلوم نیست! مسئولین تهرانی با زیرکی هرچه تمام تر درهمان ابتدا با القاعات خود مسئولین کشوری را مجاب به تقسیم آب و سپس وانمود کرده که دو سوم آب از سد خارج میگردد !
این گفته که به دلیل آهکی بودن جنس خاک آب از دیواره و کف سد نشت می کند صحت دارد ، اما صحبت از حجم آبی که به گفته همان کارشناسان عنوان می شود بحث برانگیز است و جای بررسی دقیق توسط کارشناسان خبره و متولیان این حوزه در استان مازندران دارد زیرا به دلیل خشکسالی های متمادی در استان و شهرستان آمل و حفر چاه هایی به منظور تأمین آب بخش کشاورزی و باغی سرنوشت این منطقه را دستخوش حوادث های زیست محیطی نمود و اگر سفره ای از آب زیرزمینی در منطقه ای از دشت های ما شور شود امکان بازگشت آن دشوار و غیر ممکن است و اگر آب زیرزمینی یکی از دشت ها شور شود یک شکست زیست محیطی اتفاق خواهد افتاد و پایداری زیست محیطی منطقه از بین خواهد رفت.
بررسی های انجام شده کارشناسان نشان دهنده این است تغییرات آبدهی رودخانه هراز در ده سال اخیر در سال آبی 85 – 84 میزان آورد سالانه رودخانه بالغ بر 1000 میلیون متر مکعب بوده که این رقم در سال آبی 94 – 93 به رقم کمتر از 650 میلیون متر مکعب رسیده و در این مدت همواره روند کاهشی داشته است و این موضوع با میزان آبی که از نشتی سد لار محاسبه شود مطابقت ندارد! زیرا با احتساب سایر رودخانه ها و انشعاباتی که از رودخانه هراز سرازیر می شود تفاوت نسبتاً بالایی دارد و اینجاست که بایستی پس از 35 سال ازچشم پوشی از حق مسلم خود از این نعمت عظیم خدادای در منطقه در روند تأمین حق آبه خود حساس و پیگیر باشم و مسئولین استان مازندران بایستی سکوت معنا دار خود را بشکنند و مدیریت این سد که در حریم استان مازندران و بخش لاریجان قرار دارد و هیچ شکی هم در آن نیست را در اختیار گرفته تا بتوانند در روند توزیع عادلانه آب نظارت شفاف و روشنی داشته باشند و اشتباهات و ضعف مدیران گذشته را بهبود ببخشند و نگذارند این روند اشتباه طی سالیان متوالی ادامه پیدا کند .

و در این بین شهروندان مازندرانی به حق آبه ای که 35 سال مفت و مجانی و مهمتر از آن بدون نظارت و مدیریت انتقال آب این منطقه در اختیار استان مجاورمان قرار گرفته ! نه تنها امتیازی برای استان ما قائل نگردیده اند ! و حتی با چشم طمع و دست درازی به این منطقه از مازندران و تحت مالکیت قرار دادن آستانه امامزاده هاشم(ع) و دشت و سد لار و محیط زیست بخش هایی در منطقه جنوبی لاریجان با وجود اینکه حق آبه ای که از مردم مازندران برده اند خود را صاحب بلامنازع این منطقه دانسته و با نصب غیر قانونی تابلوهایی در این منطقه قصد فراهم نمودن بستری برای برهم زدن تقسیمات کشوری در حوزه مازندران بعلت وجود آب فراوان داشته و متأسفانه در پاره ای از مسائل با سکوت مسئولان بخش لاریجان و شهرستان همراه بوده هرچند اقداماتی از سوی مسئولین انجام شده اما با یک یا چند مصاحبه این مشکلات هنوز برطرف نگردیده و از لحاظ حقوقی پیگیری این اقدامات مشکوک همسایگان جنوبی استان مازندران از سوی مسئولین انجام نشده و یا اگر هم شد پایدار نبوده و همچنان این مسائل وجود داشته انتظار مردم اینست که مسئولین با صداقت با مردم سخن بگویند و نگذارند حق مردم ضایع شود زیرا نه تنها آمل بلکه شهرهای همجوار به شدت در چند سال آینده به مشکل کمبود آب سالم آشامیدنی مواجه خواهد شد و با وجود انتقال کامل آب سد لار و نشتی های آن و همچنین فعالیت گسترده شرکت های آب معدنی در جای جای لاریجان و فروش آن به کشورهای حاشیه نشین خلیج فارس و اقصی نقاط کشور و جهان و آن هم به قیمت ناچیز و هشدارهای دانشمندان در مورد پایین آمدن یک و نیم متری سطح آب دریای مازندران طی ده سال گذشته که هر سال 7 سانتیمتر پایین می آید، در عین حال، میانگین گرما و حرارت سطح دریای مازندران نیز حدود یک درجه افزایش یافته است.بر اساس هشدارهای دانشمندان دانشگاه تگزاس آمریکا که مقاله ای نیز در نشریه «ساینس دیلی» منتشر شده است، در صورتی که روند افزایش دمای زمین در منطقه دریای مازندران ادامه داشته باشد، سرعت بخار آب دریای مازندران نیز سرعت خواهد گرفت و در نتیجه ممکن است طی 75 سال آینده بخش شمالی آن خشک شود.
با این حال و نگاه به مازندران در سال 1470 خواهیم دید آیندگان در مورد مسئولین و مدیران این استان و شهرستان چه قضاوتی خواهند کرد ...
هرچند مسئولان چند سالی در تلاش هستند جایگزینی برای سد لار در نظر بگیرند و در پایین دست این سد و در منطقه مَنگِل کار مطالعاتی و کارشناسی این سد را بر روی رودخانه هراز به پایان رسانده و در فاز عملیاتی این سد با پیشرفت 30 درصدی کار هستند اما مهمترین عاملی که در حال حاضر بر حساسیت موضوع می افزاید این مطلب است که انتهای سد دقیقاً تلاقی پیدا می کند به محل انباشت زباله های شهرستان آمل که سالها محل انباشت زباله های چندین شهر بود و در حال حاضر نیز زباله های چند شهر در این مکان جمع آوری می شود و هشدار پی در پی کارشناسان در خصوص آلودگی آب های شرب در صورت بهره برداری این سد که متأسفانه با موضع گیری هایی در این خصوص از سوی کارشناسان و مسئولین همراه بود ، از این رو مسئولین بایستی به هشدارهای کارشناسان و حساسیت پیرامون سد مَنگِل(هراز) که در پایین دست سد لار احداث شده توجه کنند . اخیراً محمدجعفر طاهرزاده، عضو هیئت علمی دانشگاه بوراس سوئد و مسئول مرکز بازیافت منابع این دانشگاه در گفت‌وگو با «شرق» عنوان داشته " اگر همین امروز هم این مرکز بسته شود، آلودگی ناشی از این زباله‌ها و شیرابه آنها تا صد سال هم در زمین‌های آن منطقه باقی می‌ماند و واقعیت این است که ساخت سد نزدیک مرکز تخلیه زباله، باعث فاجعه برای آب رودخانه هراز می‌شود؛ چون همان‌طور که گفتم، در این صورت خروجی آب سد به‌جای آب، فاضلاب خواهد بود».
با توجه به اینکه زباله دپوشده در این مرکز به صورت مخلوط است و بارندگی هم در این منطقه زیاد اتفاق می‌افتد، این منطقه با دو مشکل مواجه است؛ اول اینکه ترکیبات آلی که باعث بالارفتن COD آب (COD مخفف Chemical Oxygen Demand، یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سنجش آلودگی فاضلاب است. آلودگی ناشی از مواد خارجی که وارد آب شده و به صورت معلق یا محلول باعث آلودگی آن و تولید فاضلاب می‌شوند) شده و عملا آب را تبدیل به فاضلاب می‌کند و دوم اینکه ترکیبات فلزات سنگین که سمی هم هستند، وارد آب می‌شوند.
چرا با وجود هشدارهای کارشناسان هنوز زباله های اطراف سد هراز تخلیه نشده ؟ مگر این طرح کارشناسی شده نبود؟ کارشناسان در زمان طراحی این سد چطور محل دپوی زباله را نادیده گرفته اند؟ در صورت صحت این گفته ها آیا نباید مسببین اصلی و کسانی که در این ماجرا مقصر بودند و کوتاهی نمودند را مورد مواخظه قرار داد؟
نکته دیگر اینست نشتی سد لار تا چه اندازه می تواند مشکلات بخش کشاورزی را حل کند؟
کشاورزی و فصل برنج در مازندران اواخر زمستان آغاز و در شهریور ماه برداشت می شود و در این چند ماه کشاورزان از آب نشتی سد لار بهره می برند و در باقی ماه ها این آب بلا استفاده به دریا می ریزد و نکته قابل توجه این است که حق آبه کشاورزان مازندرانی در این 6 ماه چه میزان است؟ آیا مگر ابتدا صحبت تقسیم آب نبود؟ نشتی سد ربطی به تقسیم آب ندارد هدف از ساخت سد ،نگهداری آب و استفاده به وقت نیاز آن است که این امر به درستی انجام نمی شود.
در پایان متذکر می شوم استان تهران در حال حفر تونل از لار مازندران به سمت نیروگاه کلان به فاصله نزدیک به 30 کیلومتر جهت انتقال آب می باشد و اینجاست که باید فکری به حال دیار سبزمان کنیم .
هم اکنون نیازمند یاری شما هستیم .