شمال نیوز / علی اسکندرنیا : مازندران این استان متمدن با تاریخچه ی قوی گنجینه های زیادی در خود جای داده و یکی از این گنجینه ها بناهای تاریخی این سرزمین است .

مساجد،قلعه،خانه های تاریخی،پل و….. از این آثار هستند .

متاسفانه بسیاری از این آثار مورد بی توجهی مسئولین قرار گرفته و بعضی از آنها رها شده و بعضی با بودجه کم مرمتی روبه رو بوده است.

بیشترین شاخصه ی رواج معماری در مازندران معماری ایرانی سبک پارتی(بیشتر معماری ساسانی)و سبک خوارزمی است که بیشترین آن معماری خارزمی است در این دوره ابداع طاق کلمبو،کاربندی، پلان های ۴ضلعی،۶ضلعی،۸ضلعی ابداع شده به همراه گره بندی به روش گچ بری ابداع شد ولی مهمترین و حائز اهمیت ترین حالت  در تحول معماری خوارزمی که شروعش از شمال ایران بود گنبد های دوپوسته رگ است که به شکل مخروطی شکل تیزه دار است .

این گنبد امروزی در بسیاری اژ آثار معماری مازندران یافت می شود .

شاخصه ی دیگر از معماری پارت قلعه ها هستند که از دوران معماری پارسی و‌پارتی در مازندران باقی مانده .

حال قصد آن داریم به سه آثار معماری که در خطر نابودی قرار گرفته اشاره کنیم که نیاز به احیا دارند :

 

شاطر گنبد ساری

 

 مربوط به سدهٔ ۵۰۹ ق است و در شهر ساری، بخش مرکزی، ۲۷ روستای بالادزا واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۳۶۴ مرداد با شمارهٔ ثبت ۱۶۷۰  به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .

این بنا از معماری که سبک معماری خوارزمی شکل گرفته است امروزه به مرزی از بی توجهی رسیده که بسیاری از اجزا و عناصر این بنا در حال نابودی است .

این بنا یک گنبد دو پوسته ی رگ می باشد که شکوه و زیبایی معماری خوارزمی در عصر حکومت تیموریان می باشد .

 

 

هندسه ی این بنا یگ گنبد هشت ضلعی می باشد که روی یک مکعب چهار ضلعی قرار میگیرد،هرچند که پایه های این بنا خود هشت ضلعی می باشد که به کمک چهار گوشواره ای بر روی یک دایره ی مخروطی را بر روی یک مربع قرارداده متاسفانه این بنا به حدی از بی توجهی رسیده که آجرهای نما و داخل آن دچار خرابی بوده و گچ بری آن اثر اصلی خود را ندارد .

نکته مهم دیگر در این بنا مرمت نادرست این بنا مبنی بر آجر چینی های نادرست که باعث از بین رفتن شکل درست آن می شود .

استفاده از سیمان های نا مناسب برروی بدنه بنا که بعدها به دلیل شرایط جوی و رطوبت هوا موجب ترک خوردن و ریختن خواهد شد .

سبک نادرست آجر چینی در آینده ی نه چندان دور باعث عدم تحمل درست بار خواهد متاسفانه این بنا به حدی از بی توجهی رسیده که آجرهای نما و داخل آن دچار خرابی بوده و گچ بری آن اثر اصلی خود را ندارد .

نکته مهم دیگر در این بنا مرمت نادرست این بنا مبنی بر آجر چینی های نادرست که باعث از بین رفتن

شکل درست آن می شود .

استفاده از سیمان های نا مناسب برروی بدنه بنا که بعدها به دلیل شرایط جوی و رطوبت هوا موجب ترک خوردن و ریختن خواهد شد .

سبک نادرست آجر چینی در آینده ی نه چندان دور باعث عدم تحمل درست بار خواهد بود .

 

قلعه ملک بهمن یا ملک قلا  

 

مربوط به دوران پیش از اسلام است و در شهرستان آمل، بخش لاریجان، روستای شاهان‌دشت واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۲۷۷۸ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت این قلعه از مصالحی همچون سنگ لاشه های کوهستان،ساروج و گچ تشکیل شده است .

مصالح مهم این قلعه که دوام و ماندگاری زیادی به آن داده بی شکل ساروج است که از ترکیب با شیر به دست آمده که مقاومت متریال های سنگی آن را بسیار بالا می برد؛اما این مصالح دوام و ماندگاری دیوارهارا تا بخشی استحکام بخشیده.

داخل این قلعه در اثر ریزش برف و باران و کل تخریب شده،اما از نظری مرمت این قلعه با مشکلات زیادی رو به رو بوده از جمله این مورد که  این قلعه در حال حاضر هیچ راه ورودی ندارد و دسترسی به داخل آن نیز در گذشته از یک راه بود و آن هم زیر زمین که امروزه این راه مسدود شده؛البته که کوهنوردان با رعایت و ایمن می توانند از قسمت جنوبی وارد این قلعه شوند.

 

 

بسیاری بدیهی است که با بودجه و هزینه ی مناسب می توان موارد مرمت را به عمل آورد .

امروزه متاسفانه شاهد این موضوع بوده ایم که قسمت هایی همچون حیاط این قلعه که با کندن و تخریب زیاد به منظور پیدا کرد گنج از بین رفته .

پله های این قلعه با ارتفاع ۵۰سانتی متر است که نشان دهنده بلند قد بودن مردان ایرانی است که خود نشانگر وجود این قلعه در دوره ی مادها بوده است اما بسیاری از این پله ها نیز نیاز به مرمت دارد تا شکل و فرم خود را از دست ندهد  .

دو برج بلند این قلعه که در قدیم احتمالا بر اصول دیده بانی بوده از اثرات مهم این بنا است که در صورت عدم پیگیری نیز به روند نابودی خواهد رفت .

 

قلعهٔ پولاد 

 

مربوط به دورهٔ سلجوقیان است و در شهرستان نور، بخش بلده، شهر بلده واقع شده و این اثر در تاریخ ۹ بهمن ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۰۶۶۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

دیوارهای این قلعه با سنگ کلوخه های مقاومت و ساروج ساخته شده و برج هایی به ارتفاع ۷ الی ۸متر ساخته شده  .

آب انبارهای چاه گونه که از سمت کوه تغذیه میکند نشان دهنده این است که این قلعه احتمالا برای نگهداری از مردم شهر در برابر آسیب ها و حملات بزرگ دشمن بوده است .

 

 

باتوجه به تخریب این قلعه در زمان حکومت صفویه این بنا روز به روز به حالتی بد ساختار خود را از دست می دهد.

مرمت بر این قلعه ی کهن می‌تواند آنرا به نقاط مهم توریستی میراث فرهنگی تبدیل کند،حال آنکه شهرستان نور خود از نقاط توریستی ایران محسوب می شود .

برج های این قلعه و آب انبار به معنی واقعی معماری نشانگر کاربرد قلعه بر اصول احتمال را می دهد .

حال اگر این عناصر نابود شود چیزی از این قله نخواهد ماند تا آیندگان به آن بنگرند این قلعه که بارویی اطراف آن را احاطه کر‌ده که در گذشته پولادین و مقاوم بوده.امروز بسیاری از قسمت های  از دیوار،پله ها و برج ها و قوس های زیبایش از بین رفته و شکل اولیه و کامل خود را دست داده .

برای مثال قوس های پنج و هفت معماری در این بنا دیده می شود که بیشتر آن ها از در حالت تخریب شدن است به طوری مثال در قسمت از این قلعه طاقی وجود دارد(تصویری که دیوار های آن فر ریخته و فقط فرم قوس طاق حفظ شده(قوس پنج و هفت تند)

 

 

بسیاری از فضاها یا در واقع در نقشه فضاگذاری های این بنا نابود شده و هیچ سقفی ندارد .