خدای متعال در این آیات می‌فرماید: وَقَضَيْنَا إِلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ فِي الْكِتَابِ لَتُفْسِدُنَّ فِي الْأَرْضِ مَرَّتَيْنِ وَلَتَعْلُنَّ عُلُوًّا كَبِيرًا﴿۴﴾ ما در تورات به بنی اسرائیل خبر دادیم که قطعاً دو بار در زمین فساد می کنید و [در برابر طاعت خدا] به سرکشی و طغیان [و نسبت به مردم به برتری جویی و ستمی] بزرگ دچار می شوید.(۴)

فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ أُولَاهُمَا بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَنَا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجَاسُوا خِلَالَ الدِّيَارِ وَكَانَ وَعْدًا مَفْعُولًا﴿۵﴾ پس هنگامی که [زمان ظهور] وعده [عذاب و انتقام ما به کیفر] نخستین فسادانگیزی و طغیان شما فرا رسد، بندگان سخت پیکار ونیرومند خود را بر ضد شما برانگیزیم، آنان [برای کشتن، اسیر کردن و ربودن ثروت و اموالتان] لابه لای خانه ها را [به طور کامل و با دقت] جستجو می کنند؛ و یقیناً این وعده ای انجام شدنی است.(۵)

ثُمَّ رَدَدْنَا لَكُمُ الْكَرَّةَ عَلَيْهِمْ وَأَمْدَدْنَاكُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ وَجَعَلْنَاكُمْ أَكْثَرَ نَفِيرًا﴿۶﴾ سپس پیروزی بر آنان را به شما باز می گردانیم و شما را به وسیله اموال و فرزندان تقویت می کنیم، و نفرات [رزمی] شما را بیشتر می گردانیم.(۶)

إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِكُمْ وَإِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ الْآخِرَةِ لِيَسُوءُوا وُجُوهَكُمْ وَلِيَدْخُلُوا الْمَسْجِدَ كَمَا دَخَلُوهُ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَلِيُتَبِّرُوا مَا عَلَوْا تَتْبِيرًا ﴿۷﴾

خداوند در این آیات از دو بار فساد و سرکشی و طغیان بنی اسرائیل خبر داده که هر دوبار با برخورد گروهی از بندگان فرستاده خدا مواجه می‌شوند که بار دوم پیکارگران خداوند آنها را در می‌کوبند و نابود می‌کنند.

حتمی بودن قضای خداوند بر عذاب بنی اسرائیل در برابر فسادشان

مرحوم علامه طباطبایی در المیزان درباره این آیات می‌فرماید: جمله «وَ کانَ وَعْداً مَفْعُولًا» تأکید است بر حتمى بودن قضاء و معنایش این است که چون زمان آن عذاب که در برابر فساد اولتان وعده دادیم رسید از میان مردم بندگانى نیرومند و خونخوار را علیه شما برمى‌‏انگیزیم تا سرزمین‌هاى شما را با قهر و غلبه مسخر کرده و تا مرکز سرزمین‌هایتان پیشروى کنند و شما را ذلیل و استقلال و علو و آقائیتان را تباه سازند و این خود وعده‏‌اى است شدنى که گریزى از آن نیست.

خدا در آیه ۶ سوره اسرا می‌فرماید که ما عزت را دوباره به بنی اسرائیل باز می‌گردانیم. در این باره در تفسیر المیزان آمده است که علت این امر به خاطر برگشتن آنها از کفر و فسق و نیکى است و این هم ثمره چشیدن آثار تلخ بدی‌هاى قبل است، همچنان که وعده و یا به تعبیر دیگر عذاب دومى هم به خاطر برگشتن از این نیکی‌ها به سوى بدى است. زیرا اثر هر عمل، چه خوب و چه بد به صاحبش برمى‏‌گردد.

سخت‌تر بودن عذاب وعده دوم برای بنی‌اسرائیل

از مقایسه میان وعده اول یعنى جمله «بَعَثْنا عَلَیْکُمْ عِباداً لَنا ...» (إسراء/۵) و وعده دوم یعنى جمله «لِیَسُوؤُا وُجُوهَکُمْ ...» این معنا به دست مى‌‏آید که وعده دوم بر بنى‌اسرائیل سخت‌‏تر بوده و در آن وعده نزدیک بوده که به کلى نابود شوند، و در دلالت بر این معنا همین عبارت کافى است که فرمود: «وَ لِیُتَبِّرُوا ما عَلَوْا تَتْبِیراً».

معناى آیه این است که وقتى زمان وعده دوم رسید، یعنى بنى‌اسرائیل افساد بار دوم خود را از حد گذراندند ما همان بندگان خود را واداشتیم تا با فراهم آوردن اسباب حزن و اندوه و تحقق بخشیدن ذلت و مسکنت آنان چهره‌‏هایشان را اندوهگین کرده و نیز مانند نوبت نخستین وارد مسجد اقصى شوند و هر چه را که بر آن غلبه یافتند هلاک کرده و سرزمین‌هایى را که از آن عبور کردند ویران سازند.

اما درباره اینکه دوباری که بنی اسرائیل به خاطر فساد و سرکشی سرکوب می‌شوند کدام است باید گفت از روزى که بنى‌اسرائیل خودی نشان داده مرتب دچار سرکشی و فساد بوده و بلاها و گرفتارى‌های بسیارى هم دیده‌اند، بطورى که تاریخ این قوم ضبط کرده این بلایا از دو تا بیشتر است. اما آیات مورد بحث با دو تاى آنها قابل انطباق هست و در این میان آن حادثه‌‏اى که بطور مسلم یکى از دو حادثه مورد نظر آیات است، حادثه‌ای است که به دست بخت النصر (نبوکدنصر) یکى از سلاطین بابل در حدود ششصد سال قبل از میلاد مسیح بر آنان آمد و حدود یک قرن در ویرانی بودند.

ماجرای آن هم از این قرار است که بخت‌النصر در آغاز از بنى اسرائیل حمایت مى‏‌کرد اما چون از ایشان تمرد و عصیان دید لشکرهاى بى‌‏شمار به سرشان گسیل داشت و ایشان را محاصره و شهرهایشان را در هم کوبید و همه را ویران ساخت، او حتی مسجد الاقصى را خراب و تورات و کتب انبیاء را طعمه حریق ساخت و مردم را قتل عام کرد، بطورى که جز عده قلیلى از ایشان آن هم از زنان و کودکان و مردان ضعیف، کسى باقى نماند.

اما حوادث دیگری که بر بنی‌اسرائیل فرود آمده نشانه‌ای از وعده دوم نیست و به اذعان مفسران و به احتمال فراوان این اتفاق هنوز رخ نداده است.