اتصال خط‌آهن شلمچه-بصره به منظور برقراری ارتباط ریلی میان ایران و عراق به سال‌های پیش از انقلاب اسلامی برمی‌گردد. تکمیل این خط‌آهن و اتصال آن به شبکه ملی راه‌آهن ایران، به لحاظ مسافری، باری و همچنین ژئوپلیتیکی برای ایفای نقش هاب ترانزیتی در اوراسیا اهمیت دارد.

راه‌آهن شلمچه-بصره می تواند مردم دو ملت را از مبدأ مشهد، تهران و قم به طور مستقیم تا کربلای معلی منتقل کند که طبق اظهارات یونس الکعبی، مدیرکل راه‌آهن عراق، انتقال سالانه بیش از ۳ میلیون زائر به عتبات عالیات از مسیر این خط ریلی در اهداف اولیه برنامه‌ریزی ‌شده‌است. 

همچنین کارشناسان اقتصادی اعتقاد دارند احداث راه‌آهن شلمچه - بصره موجب کاهش هزینه‌های حمل کالا و ۲ برابرشدن صادرات ایران به عراق از ۱۰ میلیارد دلار به ۲۰ میلیارد دلار می‌شود.

محسن پور سید آقایی، مدیرعامل اسبق راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در مورد این خط ریلی اظهار کرده که اگر خط ریلی شلمچه-بصره تکمیل شود، بسیار حائز اهمیت خواهد بود، زیرا خطوط ریلی ایران می‌تواند به خطوط ریلی عراق متصل شود.

یحیی آل‌اسحاق، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق، خط‌آهن شلمچه-بصره را یکی از خطوط مهم و استراتژیک بین ۲ کشور دانسته و عنوان کرده بود این پروژه نه‌تنها بین ایران و عراق بلکه بین سایر کشور‌های منطقه مثل سوریه، اردن، عمان و حتی کشور‌های مدیترانه ارتباط برقرار خواهد کرد.

مصطفی داودی، معاون فنی و زیربنایی شرکت راه‌آهن گفت: با باز شدن قفل خط ریلی شلمچه- بصره پس از ۲۰ سال، انتظار می‌رود تا پایان ۱۴۰۴، شاهد اتصال ریلی ایران و عراق باشیم.

معاون فنی و زیربنایی شرکت راه آهن یادآوری کرد: از زمان مرحوم رستم قاسمی (وزیر اسبق راه و شهرسازی) که تفاهم نامه رسمی دراین زمینه به امضا رسید، تا سفر مرحوم آیت الله رئیسی، رئیس جمهور فقید به عراق، روی کار آمدن شیاع السودانی، نخست وزیر عراق، دیدار وی با رهبر معظم انقلاب و تاکید معظم له بر لزوم تسهیل در تردد زائران، همه این موارد سبب شد تا شاهد باز شدن قفل ۲۰ ساله این پروژه باشیم و کار مشترکی بین دو کشور آغاز شود.

این مقام مسئول راه آهن عنوان کرد سفر دکتر پزشکیان به عراق، برگزاری جلسات با شیاع السودانی و همچنین حضور رئیس جمهور در بصره، به نقطه عطفی در پیشبرد این پروژه مهم بدل شد و اکنون مشکل خاصی بر سر راه اجرای این پروژه وجود ندارد.

داودی اظهار کرد پروژه ریلی شلمچه-بصره از محل منابع عمومی تامین اعتبار می‌شود و پیش‌بینی شده برای انجام آنچه بر عهده طرف ایرانی است (یعنی ساخت پل، مین روبی و احداث ایستگاه راه آهن) پنج هزار میلیارد تومان بودجه نیاز باشد.

حسن کریم‌نیا، کارشناس حمل‌ونقل و ترانزیت عنوان کرد اتصال کریدورهای بین‌المللی از طریق ایران به دریای مدیترانه، می‌تواند کریدورهای بین‌المللی دیگر را نیز از دو مسیر شمال شرق (گذرگاه اینچه‌برون و سرخس) و جنوب شرق (چابهار و سایر بنادر جنوبی ایران) به دریای مدیترانه متصل نماید.

کریم‌نیا تصریح کرد بخشی از این اتصال راهبردی، خط ریلی شلمچه-بصره است. این خط ریلی علاوه بر کاهش بار ترافیکی جاده‌ها، صرفه جویی در سوخت، کاهش تصادفات جاده‌ای و دسترسی ایران به بازار کشورهای سواحل مدیترانه و شمال آفریقا، وزن ژئوپلیتیکی ایران را در معادلات منطقه‌ای و فراتر از آن افزایش می‌دهد.